19 Ιουλ 2015

«(Ξανά)Σκοτώστε τον Βάλτερ Μπένγιαμιν!»: Η Εκδίκηση της Σοσιαλδημοκρατίας 75 χρόνια μετά…



Ήταν την άνοιξη του 1940, λίγους μήνες πριν αυτοκτονήσει στα γαλλο-ισπανικά σύνορα καταδιωκόμενος από τους Ναζί, που ο Βάλτερ Μπένγιαμιν ολοκλήρωσε τις Θέσεις του για τη Φιλοσοφία της Ιστορίας. Ένα αποκαλυπτικό/εντυπωσιακό magnum opus που συνδύαζε την ελευθεριακή μαρξιστική σκέψη του Γερμανοεβραίου στοχαστή με την ιουδαϊκή μεσσιανική του κληρονομιά.

Στις Θέσεις του, μεταξύ άλλων, ο Μπένγιαμιν στηλιτεύει τα κωφεύοντα ώτα των σοσιαλδημοκρατών της εποχής του που απονευρωμένοι πολιτικά δεν διανοούνται να αξιολογήσουν τον σαρωτικό κίνδυνο της φασιστικής επέλασης απέναντι όχι μόνο στο παροντικό προλεταριάτο αλλά και σε ολόκληρες παρελθοντικές γενιές καταπιεσμένων που αναμένουν ακόμα μες στους τάφους τους τη δικαίωση, τον Μεσσία που θα δημιουργήσει το ρήγμα στην καταδυναστευτική αιώνια επιστροφή της Ιστορίας, για να αποκαταστήσει και να λυτρώσει.

Επιπλέον, απελευθερώνει και μια κραυγή απελπισίας, την κραυγή που μόνο ένας πισώπλατα μαχαιρωμένος θα μπορούσε να αρθρώσει, ενάντια στην σταλινική ΕΣΣΔ που τόσο ξεδιάντροπα, στον επίλογο της προδομένης Ισπανικής Επανάστασης, υπογράφει σύμφωνο φιλίας με τον φασιστικό αντίχριστο, προδίδοντας τα εκατομμύρια των καταπιεσμένων που ανέμεναν τον εξ ανατολών Μεσσία.

75 χρόνια μετά, ένας διακεκριμένος μελετητής του Μπένγιαμιν έμελλε να είναι αυτός που θα έπαιρνε την εκδίκηση για λογαριασμό της σοσιαλδημοκρατίας για τη σκληρή κριτική που ο Μπένγιαμιν της απηύθηνε, που στο βωμό του πολιτικού ρεφορμισμού/οπορτουνισμού θα θυσίαζε με τον πιο θεαματικό τρόπο – στην παρουσίαση ενός βιβλίου για τον Μπένγιαμιν – την πολιτική παρακαταθήκη του τελευταίου.

Ήταν πριν λίγες ημέρες που ο υπουργός της «πρώτη φορά Αριστερά» κυβέρνησης, Αριστείδης Μπαλτάς, βρέθηκε στο πάνελ της παρουσίασης του – εξαιρετικού – βιβλίου Λέξεις Φωτός, Θέσεις για τη Φωτογραφία της Ιστορίας. Ένα βιβλίο όπου ο συγγραφέας του, Εντουάρντο Καντάβα, αξιοποιεί το αφοριστικό στυλ των μπενγιαμινικών θέσεων για να υπογραμμίσει τη θέση που καταλαμβάνει το «πάγωμα» μιας στιγμής, η φωτογραφία, στη σκέψη του Μπένγιαμιν.

Χωρίς να του γίνει καμία πρότερη σχετική ερώτηση, ο υπουργός Μπαλτάς αποφάσισε ευθύς εξαρχής να επιτελέσει το έργο για το οποίο και παρευρέθη στη συγκεκριμένη εκδήλωση. Να μετατραπεί σε κομισάριο Μπαλτά και να επιδοθεί σε μια άνευ προηγουμένου υπεράσπιση των πολιτικών χειρισμών και αποφάσεων της «πρώτη φορά Αριστερά» κυβέρνησής του, μια υπεράσπιση που πατούσε πάνω στον τάφο του Μπένγιαμιν, ευτελίζοντας την ουσία των Θέσεών του, σκοτώνοντάς τον για δεύτερη φορά.

Ποια ήταν λοιπόν τα επιχειρήματα του κομισάριου Μπαλτά για το ορθό της σοσιαλδημοκρατικής του κυβέρνησης και ενάντια στις επικρίσεις που αυτή δέχτηκε;

«Εικόνα πρώτη: Η συμφωνία του ΣΥΡΙΖΑ με τους δανειστές στην ευρωδιάσκεψη. Ξεχνούν όμως οι σύντροφοι και φίλοι τροτσκιστές που μας κατακρίνουν γι’ αυτήν, και μια άλλη εικόνα: την κατάπνιξη της εξέγερσης της Κροστάνδης από τον Κόκκινο Στρατό του Τρότσκι…»

«…Θα σας δώσω και μια άλλη εικόνα, την περίπτωση του μεγάλου μπολσεβίκου Μπουχάριν, για να σας καταδείξω τη διαφορά μεταξύ καθήκοντος και πεποίθησης. Διότι ο Μπουχάριν επέλεξε τον τελεσίδικο, αιώνιο – σφραγισμένο με το θάνατό του – στιγματισμό του ως προδότη, υπογράφοντας την ομολογία του, για να μην δώσει άλλοθι στους εχθρούς της επανάστασης, να μην μπορέσει κανείς να πει πως η ΕΣΣΔ, ο Στάλιν, έστησε δίκες παρωδίες…»

«…μήπως ξεχνάμε και τη Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ και όσα αναγκάστηκε να κάνει ο Λένιν για τη διαφύλαξη της οκτωβριανής επανάστασης;»

«όποιος νομίζει πως το ΟΧΙ έγινε ΝΑΙ, είναι βαθιά νυχτωμένος, η κυβέρνηση κατάφερε μια σημαντικά καλλίτερη συμφωνία από το τελεσίγραφο Γιούνκερ στο οποίο ο λαός είπε ένα περήφανο ΟΧΙ με το δημοψήφισμα…»

«…και έτσι φτάνουμε στη χθεσινή ημέρα όπου η βουλή ψηφίζει τα προαπαιτούμενα και απ’ έξω κάποιοι που δεν έχουν καταλάβει τη σημασία αυτής της συμφωνίας διαμαρτύρονται, πέφτουν μολότοφ, η αστυνομία επιτίθεται…»   

Ομολογώ πως δεν άντεξα να παρακολουθήσω με προσοχή και διαύγεια το υπόλοιπο παραλήρημα ενός ανθρώπου που είμαι – ακόμα(!) – περήφανος που τον είχα καθηγητή στο Πολυτεχνείο αλλά που ο πολιτικός του κατήφορος μοιάζει να μην έχει σταματημό.

Για να δικαιολογήσει λοιπόν την προδοσία ενός ολόκληρου λαού, τα προεκλογικά ψέμματα της κυβέρνησής του, την ανικανότητα των διαπραγματευτικών χειρισμών (αφού δεν υπήρχε καν εναλλακτικό σχέδιο), τον εξευτελισμό όλων εκείνων που παραμερίζοντας πολιτικές διαφορές βροντοφώναξαν ένα ΟΧΙ ενάντια σε πολλά περισσότερα από ένα απλό τελεσίγραφο, τη μετατροπή της δήθεν «αριστέρης ελπίδας» σε μνημονιακή πόρνη του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, δεν δίστασε να υιοθετήσει απλόχερα την «νούμερο ένα» αρχή που κάθε οπορτουνιστής/ρεφορμιστής που «σέβεται» τον εαυτό του δεν παραλείπει να ενστερνιστεί: «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα».

Έτσι, ο κομισάριος Μπαλτάς, σε λιγότερο από μισή ώρα κατάφερε στον Μπένγιαμιν ένα από τα πιο καίρια χτυπήματα, καθιστώντας τους νεκρούς στους τάφους τους ολοσχερώς εκτεθειμένους στο σαρωτικό πέρασμα της Ιστορίας: δικαίωσε τη σφαγή στην Κροστάνδη, ξέπλυνε τις αιμοβόρες δίκες του Στάλιν, έφτυσε στα πτώματα αυτών που σφαγιάστηκαν από τη γερμανική αυτοκρατορία όταν ο Λένιν τόσο αντεπαναστατικά τους παρέδωσε στα χέρια της. Είμαι έτοιμος να στοιχηματίσω και για το ποια θα ήταν η θέση του περί του συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ…

Και ερχόμενος στο παρόν, με τον άγγελο της ιστορίας ακόμη αποσβολωμένο να απομακρύνεται από τα συντρίμμια του παρελθόντος, ανήγαγε την περιπέτεια ενός ολόκληρου δημοψηφίσματος, το πολιτικό του διακύβευμα, το ουσιαστικό του περιεχόμενο, όχι σε έναν «γιάννη» αλλά σε έναν «γιαννάκη»: Τόσος πόλεμος, τέτοια στράτευση, απλά για να αλλάξουν τα ψιλά γράμματα στο τελεσίγραφο που θα έστελναν οι Βρυξέλλες.

Και το κερασάκι στην τούρτα, ταιριαστό σε γεύση με τη σαπίλα κάθε αριστερής προδοσίας, η οργουελική μετατροπή του χθεσινού φίλου σε εχθρό και αντίστροφα: για πρώτη φορά το μετρό του Συντάγματος παρέμεινε κλειστό κατά τη διάρκεια της ψήφισης των προαπαιτουμένων από τη Βουλή, ο λαός δεν είναι πια φίλος, οι διαδηλώσεις – μαχητικές ή μη – τώρα πια αποτελούν αφετηρίες πραξικοπήματος και ανατροπής. Αλλά και η μέχρι πρότινος, κατά ΣΥΡΙΖΑ, αδικαιολόγητη αστυνομική βία, μαζί με τα δακρυγόνα που ποτέ δεν καταργήθηκαν, μαζί με τους ένστολους τραμπούκους που ποτέ δεν αφοπλίστηκαν, αρκούντως έντεχνα παρουσιάζεται ως αντίδραση στην «εύφλεκτη» βία των διαδηλωτών.

«Ανασύνθεση του παρελθόντος δεν σημαίνει αναγνώρισή του "με τον τρόπο που υπήρξε πραγματικά". Σημαίνει το άρπαγμα μιας μνήμης καθώς αστράφτει σε μια στιγμή κινδύνου. Για τον ιστορικό υλισμό το ζήτημα είναι να συλλάβει μια εικόνα του παρελθόντος, καθώς αυτή εμφανίζεται απροσδόκητα στο ιστορικό υποκείμενο τη στιγμή του κινδύνου. Ο κίνδυνος απειλεί τόσο το περιεχόμενο της παράδοσης όσο και τους παραλήπτες του. Και για τους δύο είναι ο ίδιος: να γίνουν όργανα της κυρίαρχης τάξης. Κάθε εποχή πρέπει να κάνει τη δύσκολη προσπάθεια για την εκ νέου αρπαγή της παράδοσης από τον κoνφoρμισμό, που είναι έτoιμoς να την καταδυναστεύσει. Γιατί ο Μεσσίας δεν έρχεται μόνο σαν λυτρωτής, αλλά και σαν νικητής του αντίχριστου. Το χάρισμα να αναζωπυρώνει τη σπίθα της ελπίδας στο παρελθόν έχει εκείνος μόvο ο ιστορικός που είναι απόλυτα πεισμένος ότι ούτε ακόμη και οι νεκροί δεν θα 'ναι ασφαλείς από τον εχθρό, εάν αυτός νικήσει. Και ο εχθρός αυτός δεν έχει πάψει να νικά».

Λόγια του Βάλτερ Μπένγιαμιν από την VI θέση του, αφιερωμένα σε όσους δεν αναγνωρίζουν το παρελθόν με την πραγματική/πραγματιστική του υπόσταση. Που δεν ξεχνούν τον κίνδυνο του κονφορμισμού και της παράδοσης στην κυρίαρχη τάξη. Που αγωνίζονται για την ιστορική δικαίωση των νεκρών τους και όχι τη χυδαία εξαργύρωση των θανάτων τους. Που αναγνωρίζουν πως ο Μεσσίας δεν θα μπορέσει ποτέ να νικήσει τον αντίχριστο μεταχειριζόμενος τα μέσα που ο δεύτερος υιοθετεί. Λόγια του Μπένγιαμιν επουδενί αφιερωμένα στον «κομισάριο» Μπαλτά, τον «πατερούλη» Τσίπρα και το ρεφορμιστικό «μπουρδέλο του ιστορικισμού», αλλά σε όσους αναγνωρίζουν τον Μεσσία τους στην αυτοοργάνωσή τους, στην ίδια τους την τάξη, στην ίδια τους τη βούληση…